مقدمه
در سالهای اخیر، رژیمهای غذایی مختلفی برای بهبود عملکرد ورزشی و کاهش وزن محبوب شدهاند؛ یکی از آنها رژیم کتوژنیک است. این رژیم با کاهش مصرف کربوهیدرات و افزایش چربی، سوخت بدن را تغییر میدهد. حال سؤال اینجاست: آیا رژیم کتوژنیک میتواند برای کوهنوردان مفید باشد؟ در این مقاله به بررسی نکات اصلی این رژیم و تأثیر آن بر کوهنوردی میپردازیم.
رژیم کتوژنیک چیست؟
رژیم کتوژنیک (یا بهاختصار کتو) رژیمی با کربوهیدرات بسیار پایین، پروتئین متوسط و چربی بالا است. در این رژیم، بدن وارد حالت کتوزیس میشود؛ حالتی که به جای گلوکز از چربی به عنوان منبع اصلی انرژی استفاده میکند.
نسبت معمول در رژیم کتوژنیک به این صورت است:
- چربی: ۷۰٪
- پروتئین: ۲۰٪
- کربوهیدرات: ۱۰٪ (یا کمتر از ۵۰ گرم در روز)
مزایای رژیم کتوژنیک برای سلامت عمومی:
- کاهش وزن سریع و پایدار
- کنترل بهتر قند خون و انسولین
- کاهش التهاب در بدن
- افزایش تمرکز ذهنی در برخی افراد
- کاهش گرسنگی و میل به خوراکیهای ناسالم
تأثیر رژیم کتوژنیک بر کوهنوردی:
✅ مزایای کتو برای کوهنوردان:
- استفاده بهتر از چربی بهعنوان سوخت:
در کوهنوردیهای طولانیمدت که به انرژی مداوم نیاز است، توانایی بدن در استفاده از چربی ذخیرهشده به جای قند، یک مزیت بزرگ محسوب میشود. - کاهش وزن اضافی:
کاهش وزن ناشی از کتو میتواند فشار روی مفاصل و ستون فقرات را در کوهنوردی کاهش دهد. - کاهش خستگی ناشی از نوسانات قند خون:
چون در کتو نوسانات گلوکز کمتر است، فرد دچار افت انرژی ناگهانی یا “کِرش قندی” نمیشود.
❌ چالشها و نکات مهم برای کوهنوردان در رژیم کتو:
- دوره تطبیق اولیه (Keto flu):
در هفته اول، برخی افراد دچار خستگی، سرگیجه و ضعف میشوند که به “آنفولانزای کتو” معروف است. - کاهش ذخایر گلیکوژن عضلات:
در فعالیتهای شدید و انفجاری مانند صعود سریع یا حمل بار سنگین، نبود گلیکوژن کافی ممکن است قدرت عضلات را کاهش دهد. - نیاز به برنامهریزی دقیق غذایی در کوه:
غذاهای پرچرب و کمکربوهیدرات باید بهدرستی انتخاب شوند؛ مانند: مغزها، آووکادو، پنیر خشکشده، تخممرغ آبپز، روغن نارگیل و شکلات تلخ ۹۰٪.
نکات پیشنهادی برای کوهنوردان علاقهمند به کتو:
- حداقل ۲ تا ۴ هفته قبل از برنامه کوهنوردی اصلی، رژیم را شروع کنید تا بدن فرصت تطبیق پیدا کند.
- حتماً الکترولیتهایی مثل سدیم، پتاسیم و منیزیم را به رژیم اضافه کنید.
- برای مسیرهای خیلی سنگین، شاید استفاده از کربوهیدرات استراتژیک (targeted keto) در روز صعود مفید باشد.
- از مکملهایی مانند MCT oil برای افزایش انرژی سریع استفاده کنید.
نتیجهگیری:
رژیم کتوژنیک میتواند برای کوهنوردان مفید باشد، بهویژه در مسیرهای طولانیمدت و با شدت متوسط. اما شروع آن نیاز به آگاهی، برنامهریزی و صبر دارد. کوهنوردی با بدن کتویی، سبکتر، پایدارتر و با انرژی یکنواختتری انجام میشود—البته به شرطی که بدن به خوبی با این رژیم سازگار شده باشد.